Oyunlarda büyük tehlike! Algoritmalar çocukları hapis ediyor
Dijital Oyunların Çocuklar Üzerindeki Etkisi
Çocukların sosyal ve psikolojik gelişiminde kritik bir öneme sahip olan ‘oyun oynamak’, günümüzde dijital platformlarda yeterince masum kalmıyor. Küçük yaşlardan itibaren çevrim içi oyunlara yönelen çocuklar, birçok riskle karşı karşıya kalıyor. Araştırmacı yazar Said Ercan, Roblox gibi çevrim içi oyunların çocuklar için taşıdığı tehlikeleri vurgulayarak ailelere önemli uyarılarda bulundu.
Günümüz çocuklarının dijital ortamlarda uzun süre geçirmesi, beraberinde çeşitli sorunları da getiriyor. Çevrim içi oyunların çocukları bekleyen tehlikeleri ise saymakla bitmiyor. Oyun oynamanın çocukluk dönemi için önemine değinen Ercan, “Bizim büyüdüğümüz dönemlerde oyun, hayatın vazgeçilmez bir parçasıydı. ‘Oyun kiminse, çocuk onundur’ diyen bir anlayışla büyüdük. Mahallede arkadaşlarımızla oynadığımız oyunlar, hem fiziksel gelişimimizi destekliyor hem de sosyal bağlarımızı güçlendiriyordu.” şeklinde ifade etti.
Psikolog Erik Erikson’un “Oyun çağını kaçıran çocuk, hayat boyu onu arar.” sözlerine atıfta bulunan Ercan, özellikle şehirlerde büyüyen çocukların oyun ihtiyacının karşılanmasının önemine dikkat çekti. Ercan, geçmişte oyunların çocukların ihtiyaçlarına göre şekillendiğini, çocukların sadece eğlenmeyi amaçladığını belirterek, “Günümüzdeyse oyunlar, çocukların algılarını yönlendirerek onları dönüştürüyor. Yapay zeka, çocukların dünyaya bakış açılarını değiştiriyor ve değerlerini sorgulatıyor.” dedi.
Algoritmaların Bağımlılık Üzerindeki Etkisi
Said Ercan, çocuklara bağımlılık yapacak şekilde hazırlanan algoritmalara dikkat çekerek, “Bu, başlı başına bir suç. Çocuklara bağımlılık yaratmak için algoritmalar geliştirilmekte. Bu uygulamalarda geçirilen süre, reklam gelirlerini artırıyor.” şeklinde konuştu.
Çocukların bu algoritmalara maruz kalmasının tehlikelerine değinen Ercan, “Küçük yaşta olan bir çocuk, hayatı yeni tanırken, cinsellik ya da nefret gibi olumsuz uyarıcılara maruz kalıyor.” örneklerini verdi. Ayrıca, korkunun insan üzerinde yönlendirici bir etkisi olduğunu belirterek, oyunların çoğunlukla korku temalı olduğunu vurguladı. Momo ve Mavi Balina gibi tehlikeli oyunları hatırlatan Ercan, bu oyunların çocukların uyku düzenini olumsuz etkilediğini de ifade etti: “Adrenalin gerektiren oyunlar, çocukların uykuya geçiş süresini en az bir saat uzatıyor. Yani uykuya dalsa bile, vücut uykuya hazırlanamıyor.”
Dijital Dünyada Dikkat Çeken Değişimler
Küfür, argo ve cinsellik gibi konuların dijital ortamlarda artış gösterdiğini belirten Ercan, bu durumun bağımlılık ve akademik başarı üzerindeki olumsuz etkilerine de değindi. Duruş bozuklukları ve psikolojik sağlık sorunlarının da arttığını söyleyen Ercan, “Roblox gibi oyunlar, çocukları Metaverse dünyasına hazırlamanın bir aracı oldu.” dedi.
Ercan, sanal gerçeklik oyunlarının gerçeği iç içe geçirdiğini belirterek, “Metaverse dünyası, adından da anlaşılacağı gibi bir ‘öteki dünya’. Bu dünyayı hacklemeyi hedefliyor.” dedi. Çocukların sanal ortamlarda harçlıklarını kullanma alışkanlıklarının arttığını ve bunun da gerçek hayattan kopmalarına neden olduğunu ekledi.
Dijital Yetimlerin Ortaya Çıkışı
Said Ercan, ebeveynlerin çocuklardan daha fazla bağımlı olduklarını belirterek, “Günümüzde birçok ebeveyn, çocuklarına yeterince zaman ayırmıyor. Bu çocuklar, ‘Dijital Yetimler’ olarak adlandırılabilir.” dedi. Roblox’un, 15 milyon dijital yetimle dolup taştığını belirten Ercan, ebeveynlerin bu platformu bir ‘ücretsiz anaokulu’ gibi kullandığını da vurguladı.
Dijital Medya Okuryazarlığı ve Çözüm Önerileri
Ercan, erişim engellerinin sorunları tam anlamıyla çözmediğini, aksine VPN kullanımıyla kişisel bilgilerin çalınma riskinin arttığını belirtti. “Bu platformlarda bağımlılık yaratan unsurların azaltılması ya da yerli muadillerinin geliştirilmesi gerekiyor.” dedi. Ayrıca, 13 yaş altındaki çocukların sosyal medyada hesap kullanmamaları gerektiğini belirterek, “Yasaktan yana değiliz, ancak yönetemediğimiz alanları bir süreliğine kapalı tutmak, sorgulama fırsatı sunar.” ifadelerini kullandı.
Dijital medya okuryazarlığının hem velilere hem de çocuklara öğretilmesi gerektiğini savunan Ercan, “Bunun için ilkokul birden itibaren eğitim programlarına dahil edilmesi lazım.” dedi. Terör örgütlerinin bile oyunlar aracılığıyla iletişim kurduğunu hatırlatarak, “Bu nedenle dijital alanların sürekli kontrol edilmesi ve şikayet mekanizmalarının oluşturulması şart.” diye konuştu.
Sonuç ve Öneriler
Ercan, okul, aile ve devlet üçgeninin önemine vurgu yaparak, “Zeka gerektiren ve insanı geliştiren oyunların üretilmesi, tarihimizle ilgili içeriklerin çocuklara öğretilmesi gerekiyor.” dedi. Çocukların dijital dünyaya hızla adapte olduğunu belirten Ercan, “Üç yaşındaki bir çocuk, rahatlıkla dijital ortamlarda gezinip oyun oynayabiliyor.” diyerek, bu durumun tehlikelerine dikkat çekti.
Son model telefonlar ve pahalı oyunlarla daha iyi bir ebeveyn olunamayacağını ifade eden Ercan, “Onlara verebileceğimiz en değerli şey, onlarla geçireceğimiz zamandır. Çocuklarımıza daha fazla vakit ayıralım ve onları bizzat yetiştirmeye çalışalım.” diyerek sözlerini tamamladı.
